મગજમાં કેટલાક Instant ઝબકેલા બકાઓ…….

ચોમાસામાં ફૂટી નીકળતા જુદા જુદા તાવ-તરીઆની સાથે બકા,બકુડી,ઢબૂડી વગેરે ફૂટી નીકળ્યા છે તેવા માહોલમાં મગજમાં કેટલાક Instant ઝબકેલા બકાઓ… Enjoy…

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

નડતો સ્વભાવ

‘જો જે આપણે જેવા સોસાયટીની બહાર નીકળીશું કે તરત એક કુતરું આપણી કાર પાછળ દોડશે’ બુધાલાલે ગાડી ચાલુ કરતાં એના મિત્રને કહ્યું. મિત્રના મગજમાં હજી વાત બેસે એ પહેલા ગાડી સોસાયટીની બહાર નીકળી અને કુતરું ભસતું ભસતું પાછળ દોડવા માંડ્યું. બુધાલાલ હસતા હસતા બોલ્યા ‘જોયું મેં કહ્યું’તું ને? બરાબર બે વર્ષથી આ ક્રમ ચાલે છે. આ કુતરું રોજ આમ મારી ગાડી પાછળ દોડે છે.

મિત્રને બહુ આશ્ચય થયું અને એનાથી પૂછ્યા વગર ના રહેવાયું ‘અલ્યા તને આ કુતરા ઉપર ગુસ્સો નથી આવતો કે આટલો લાંબો ગાળો થયો તો પણ એને ખબર નથી કે તું આ સોસાયટીનો જ છું અને હજી તારી ગાડી પાછળ દોડે છે?!’

બુધાલાલના ચહેરા પર સ્મિત ફરક્યું  ‘ના રે એને તો ટેવ છે, કાયમ બધાની ગાડી પાછળ દોડે છે. ગાડીઓ પાછળ દોડવું એ એનો સ્વભાવ છે. એના આ વિચિત્ર લાગતા સ્વભાવ માટે હું શું કામ ગુસ્સે થાઉં?! હા, એકવાર તો એવું બન્યું કે એ મારી ગાડી પાછળ ના દોડ્યું ત્યારે મને જબરું આશ્ચર્ય થયું’તું. ખરેખર એ દિવસે તો મેં ઉતરીને પણ જોયું’તું કે એના પગમાં કંઈ વાગ્યું તો નથી ને?!’

*****

વાત નાની છે પણ ખુબ માર્મિક છે. ઘણી વ્યક્તિઓના સ્વભાવ આપણને નડતા હોય છે, આપણે એ સ્વભાવ પ્રત્યે ફરિયાદો કરતા રહીએ છીએ અને સરવાળે દુખી થતા રહીએ છીએ. પોતાની માનસિક અશાંતિ પાછળ સાસુના સ્વભાવને જવાબદાર ગણાવતા તેમની વહુ ફરિયાદ કરે છે મારા દુઃખનું કારણ મારા સાસુનો સ્વભાવ છે. મારા દરેક કામમાં એમને ખોડ કાઢવા જોઈએ અને પાછા જુઠ્ઠા તો એટલાં કે નાની નાની વાતમાં’ય ફરી જાય. મને કોઈ ખોટી રીતે ટક ટક કરે એ સહન જ ના થાય અને એમાં’ય એ જુઠ્ઠું બોલેને ત્યારે તો મારો પિત્તો જાય જ. તમે જ કહો રોજે રોજના આવા લોહી ઉકાળા હોય ત્યાં શાંતિ કેવી રીતે મળે?!’ હવે વિચારો કે એક બાજુ બેન કહે છે કે આ એમનો સ્વભાવ જ છે, જુઠ્ઠું બોલવાની એમને ટેવ છે અને બીજી બાજુ જયારે જયારે એ એમના સ્વભાવ કે ટેવ પ્રમાણે વર્તે છે ત્યારે ત્યારે તેમને ગુસ્સો આવે છે! જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાના સ્વભાવ પ્રમાણે વર્તે તો આપણને ગુસ્સો કેમ આવે?! જો આપણે જાણતા જ હોઈએ કે એ એનો સ્વભાવ છે તો પછી એનાથી અશાંતિ કેમ અનુભવીએ?! બેન માનસિક રીતે તૈયાર કેમ ના થઇ શકે કે હમણાં સાસુ આવશે અને ખોડ કાઢશે અથવા કંઇક કહેશે અને પછી ફરી જશે. જો આ સ્વીકૃતિ જ હોય તો પછી અશાંતિ કેવી?! અશાંતિ કે ચટપટી તો ત્યારે થવી જોઈએ જયારે એ પોતાના સ્વભાવ મુજબ ખોડ ના કાઢે જેવી રીતે બુધાલાલ ગાડીમાંથી ઉતરીને જોવા ગયા કે એ કુતરાને પગે વાગ્યું તો નથીને?!

તો શું એનો અર્થ એમ કે કોઈપણ વ્યક્તિ મનફાવે તેમ વર્તન કરે અનેઆપણે એનો સ્વભાવ ગણીને સ્વીકારે જવાનું?! સવાલ સ્વીકારવાનો નથી પરંતુ સ્વભાવગત થતા વર્તનને કારણે વારંવાર દુઃખી નહીં થવાનો કે અશાંત નહીં રહેવાનો છે. ખરેખર તો તમે જેટલી અકળામણ વધુ અનુભવો છો એટલું લોકો ચડસના માર્યા એવું વર્તન વધારે કરે છે. જેમ પગે લંગડાતા વ્યક્તિની ખોડ સ્વીકારીને એની પાસે આપણે ઝડપી દોડની અપેક્ષા નથી રાખતા તેમ નડતા સ્વભાવને મનની ખોડ ગણીને દુઃખી નહીં થવાનું તો આપણા મનને સમજાવી શકીએને?! પરંતુ, આપણે દુઃખી પણ થઈએ છીએ અને અશાંત પણ રહીએ છીએ કારણ કે મનોમન આપણે દરેક પાસે આપણી અપેક્ષા મુજબનું જ વર્તન ઈચ્છીએ છીએ અથવા એમને આપણી ઈચ્છા પ્રમાણે બદલવા માંગીએ છીએ. બીજા શબ્દોમાં કહું તો, કોઈના સ્વભાવગત વ્યવહારને આપણે મનની ખોડ  ગણીને સ્વીકારી શકતા નથી કારણ કે આપણે તેમાં આપણી ઈચ્છા અનુસાર બદલાવ લાવવા માંગતા હોઈએ છીએ. આપણે શારીરિક ખોડ આસાનીથી સ્વીકારી લઈએ છીએ કારણકે આપણે જાણીએ આપણે તેને  સુધારી નહીં શકીએ પરંતુ કોઈપણ વ્યક્તિને આપણા ડહાપણ અને સલાહથી સુધારી શકવાનો આત્મવિશ્વાસ અને અહમ તો સૌ કોઈને હોય છે એટલે સ્વભાવની ખોડ સ્વીકારવાને બદલે સુધારવા માટે સતત પ્રયત્નશીલ રહીએ છીએ.

તો શું આવી વ્યક્તિઓને જીવનભર સહન કરવાની?! ના, જો તેમની સાથે વ્યવહાર અનિવાર્ય ના હોય તો પ્રેમથી તે આપણને અનુકુળ નથી(not of my type) અથવા આપણે તેને અનુકુળ નથી તેવું સ્વીકારીને દુર રહેવું. આ ‘દુર રહેવું’ એટલે પાછલા બારણે તેના વિષે ટીપ્પણીઓ કે ટીકાઓ કરતા ફરવું એમ નહીં તે સમજવું પણ એટલું જ અગત્યનું છે. જો તેમની સાથે વ્યવહારમાં રહેવું પડે એમ જ હોય તો તેમની ખોડ સ્વીકારીને વ્યવહાર જાળવવાનો કારણ કે અસ્વીકૃતિનું બીજું નામ ‘સહન કરવું’ છે!

હવે  જો તમને કોઈ કહે કે તમારા સ્વભાવની આ બાબત મને નડે છે તો તાત્કાલીક બાંયો ચઢાવીને એમના સ્વભાવની પાંચ નડતી બાબતો કાઢીને બાથમબાથી પર આવી જવાને બદલે શાંતિપૂર્વક વિચારો. તમારી નડતી બાબતો તમારા મતે નડતી ના પણ કહી શકાય પરંતુ તમે જો ઘર્ષણ-રહિત રહેવા માંગતા હોવ કે તમારી માનસિક શાંતિ ડહોળવા ના માંગતા હોવ તો એમની સાથેના વ્યવહારમાંથી દુર કરો. સાવ સાદી સમજ છે ને?! પણ એને જીવનમાં આસાનીથી ઉતારવા માટેનું ડહાપણ આપણે કેળવવું પડશે.

 

Share about ‘Khoobsurat’

Khoobsurat

‘No one is taking me seriously’ – that’s what Sonam Kapoor told media few days back. True, there were only nearly 50 people in theater and that too first day night show! Apart from weak adoption of theme, there is nothing much common between Hrishida’s khoobsurat and its remake. In fact, nothing to compare and we should not try even. Story-line is weak and predictable. The film is supposed to be heroine oriented but Sonam has failed to take that lead! All significant female characters have not done anything different. Sonam is Ayesha, Ratna Pathak is Maya Sarabhai and Kiran Kher is typical mom which she keeps on playing since long. Ratna Pathak’s expressions and Kiran Kher’s reactions are humorous. Fawad Khan is flat but impressive.
Long shots of palaces are wonderful. The best part I liked about the movie is Sonam’s ring tone…’Ma ka fon’ 🙂 Some dialogues are witty and effective, particularly those in form of self-talks.
Wonderful Rajsthani song is wasted on hopeless dancing 😦

Sidhi baat, no bakvaas:
Time pass light entertainment will refresh you, at least.

Movie Wisdom:

1. If you freeze yourself in painful past, you become handicapped and life gets paralyzed for your loved ones. You have to move on to make yourself and people surrounding you happy.
2. You need to express yourself well; unexpressed emotions remain buried within you as regrets which haunt you forever.
3. Family without strong and open communication is a source of constant conflicts and dissatisfaction, most of the time expressed as passive aggression.

Disclaimer : 🙂

I’m not a paid or commercial movie critic. This share is to help like-minded friends for spending their money and time effectively 🙂

 

કો’કે મોકલ્યું તે વાંચ્યા, સમજ્યા કે માણ્યા વગર શેર કરવાની આપણી તાલાવેલી કે તલબ !!

પંદર દિવસ પહેલા ગુજરાત સમાચારમાં મારી કોલમ ‘તારી અને મારી વાત’માં ‘કો’કે મોકલ્યું તે વાંચ્યા, સમજ્યા કે માણ્યા વગર શેર કરવાની આપણી તાલાવેલી કે તલબ !!’ લેખ ઘણા વાચકોએ અહીં પોસ્ટ કરવાની માંગ કરી હતી. તો મિત્રો આપની માંગણી મુજબ આ રહ્યો એ લેખ…

**********

પંદર ઓગસ્ટ ગઈ. બધાના ઝંડા તેમના વોટ’સ એપ પ્રોફાઈલ પિક્ચર પરથી ઉતરી ગયા હશે અને દેશભક્તિના ઠોકમ ઠોક મેસેજો ફોરવર્ડ કરીને થાકેલા અંગુઠાઓ પાછા નોર્મલ થઇ ગયા હશે. હવે મને એક પ્રશ્ન થાય છે, આમ તો પ્રશ્ન ક્યારનો’ય થયો’તો પણ જ્યાં સુધી લોકો ઉન્માદમાં હોય ત્યાં સુધી ના પુછાય એવી વિવેક્બુદ્ધીએ મનમાં રોકી રાખ્યો હતો. એમાં’ય પાછો હું વ્યવસાયે લેખક નથી એટલે પ્રસંગની વાત પ્રસંગે જ લખવી એવી મારી વ્યવસાયિક મજબૂરી નથી એટલે હવે એની વાત માંડું છું. પ્રશ્ન પહેલા એની પૂર્વભૂમિકાની વાત કરું.

થોડા દિવસ પહેલા હોસ્પીટલના પાર્કિંગમાં બે ડોક્ટર મિત્ર વાત કરી રહ્યા હતા અને ત્રીજો હું ઘુસ્યો. બેની વાતચીતમાં વચ્ચે ઘૂસવાનું કારણ એટલું જ હતું કે મારે તેમાંના એકને ‘બી લેટેડ હેપ્પી બર્થ ડે’ કહેવું હતું. જેવું મેં એને વિશ કર્યું કે તરત જ બીજાએ કહ્યું ‘તારો બર્થ ડે ગયો?!! સોરી ધ્યાન બહાર જ ગયું. હેપ્પી બર્થ ડે યાર’

‘પણ તેં તો મને વોટ’સ એપના ગ્રુપમાં વિશ કર્યું’તુ!’ જેનો બર્થડે ગયો હતો તેણે બીજાને પૂછ્યું.

બીજો થોડો ઝંખવાયો, ‘યાર આ બધા ગ્રુપોનો એટલો ત્રાસ છે ને કે ભૂલી જવાય એવું છે..’

હું તો પછી ત્યાંથી નીકળી ગયો પણ હોસ્પીટલના દાદરા ચઢતા ચઢતા પ્રશ્ન થયો કે ખરેખર પેલાએ ગ્રુપ પર વિશ કર્યું એ તો સાવ યંત્રવત જ ને?! ખરેખર તો એને એ પણ ભાન નહતું કે એ કોને શું વિશ કરે છે, બસ બીજા ગ્રુપ મેમ્બરોની સાથે યંત્રવત હેપ્પી બર્થડે ઠોકી દીધું. બીજામાં પણ મોટાભાગના એના જેવા જ  હશે. લોકો ગ્રુપમાં જ પોસ્ટ થઇ ગયેલી એની એ જ પોસ્ટ પાછા ગ્રુપમાં પોસ્ટ કરતા હોય છે(તેમાં’ય કેટલીકવાર તો ઉપર પોસ્ટ થયેલી હોય તેની નીચે જ એની એ પોસ્ટ!!) તે જોઈને એવો વિચાર નથી આવતો કે આ લોકોને બીજાની પોસ્ટ વાંચવામાં રસ જ નથી ખાલી પોતાની હાજરી પુરાવવામાં, દાદ મેળવવામાં અને આત્મશ્લાઘામાં જ રસ છે?! એમને એ પણ પડી નથી હોતી કે એ શું પોસ્ટ કરે છે? કેમ કરે છે?!! ઘણા તો ગ્રુપમાં પોતાની અંગત વાતો કરે અને બીજાએ ફરજીયાત મુક દર્શક બનવું પડે! અલ્યા, તમારા બે જણની વાત હોય તો એકબીજાને અંગત વોટ’સ એપ કરોને બીજા મેમ્બરોનું લોહી કેમ પીઓ છો?!  હશે, વાત આડા પાટે નથી ચઢાવવી, મૂળ વાત ઉપર આવીએ.

ગ્રુપ ઉપર થતા ફોરવર્ડ હોય, સ્વાતંત્ર્ય દિવસના ઝંડા હોય, રાજકીય પક્ષોના ગતકડા હોય કે પછી ફ્રેન્ડશીપ ડે જેવા દિવસોના મેસેજો હોય પ્રશ્ન એ છે કે ‘ડુ વી મીન એનીથીંગ?’, ‘ખરેખર આપણને કંઈ ફરક પડે છે?’, ‘આપણે જે વિચારો ફોરવર્ડ કરીએ છીએ તેની સાથે આપણે અંગત લેવા-દેવા છે?!’ જો ખરેખર આ બધું એક જાગૃત નાગરિક તરીકે આપણે માનતા અને કરતા હોત તો ટ્રાફિક પોલીસને વોટ’સ એપ બંધ કરવું પડે એવી પરિસ્થિતિ ના સર્જાઈ હોત. આખો દિવસ ફાલતું ફોરવર્ડ કરનારા આપણને જાગૃત નાગરિક તરીકે ટ્રાફિક સમસ્યા સુધરે એ માટે જરૂરી વોટ’સ એપ કરીને ટ્રાફિક પોલીસને મદદ કરવાનો ટાઈમ નથી! આવા મેસેજોથી કંઈ થવાનું નથી એમ કહીને આપણે જવાબદારીથી હાથ ખંખેરી લઈએ છીએ તો શું પ્રોફાઈલ પિકચરમાં ઝંડાઓ લગાવવાથી ફેર પડશે? રાજકીય નાટકબાજીના અંગુઠા બનવાથી પડશે? કેન્ડલ લઈને ઉભા થઇ જવાથી પડશે? રક્ષાબંધને માનસિક આરોગ્યની હોસ્પિટલમાં જઈને મનોરોગીઓને રાખડીઓ બાંધવાથી આપણો તેમના પ્રત્યેનો અભિગમ બદલાશે?! ટામેટા-ડુંગળીના ભાવની મજાક ઉડાવતા ફોરવર્ડ સિવાય ખરેખર આપણને એ ભાવોથી સાચે જ નિસ્બત છે?! – ડુ વી મીન એનીથીંગ?!!

ના ભાઈ ના, આપણને કંઈ ફરક નથી પડતો. આપણી મઝા તો લુખ્ખા ફોરવર્ડોમાં છે. વોટ’સ એપ અને ફેસબુક તો કહે જ છે કે જેવું ઠોકમ ઠોક ફોરવર્ડ અને પોસ્ટ ભારતીયો કરે છે તેવું દુનિયામાં ક્યાં’ય કોઈ નથી કરતુ! વોટ’સ એપના ફોરવર્ડ ડીલીટ કરવા માણસ રાખવો પડે એવો માહોલ છે! અગત્યનું નહીંવત, બાકી નર્યો ટાઈમપાસ. મઝાની વાત તો એ છે કે આપણી આવી ફાલતું મેસેજોની હેરફેર કરવાની વૃત્તિથી હવે તો સરકારની દાઢ પણ સળકી છે, સરકાર આવા મેસેન્જરોથી થતી વાતચીત ઉપર – મેસેજો ઉપર ચાર્જ વસુલવાની તજવીજમાં છે. જો ચાર્જ વસુલવાનો શરુ થશેને તો દેશ-ભક્તિ, સામાજિક-જાગૃતિ વગેરે રાતોરાત ગાયબ થઇ જશે. ત્યારે ખબર પડશે કે વી ડીડન્ટ મેન્ટ એનીથીંગ, એવર!! આપણને ક્યારે’ય કોઈ ફરક નહતો પડતો. આ તો લગભગ મફતમાં પડતુ’તુ અને લોકો ઠોકતા’તા તે અમે’ય આગળ ઠોકતા’તા ! કમનસીબી આટલે અટકતી નથી, કોઈપણ પ્રસંગને માણવાને બદલે એના ફોટા – સ્ટેટસ અપલોડ કરવાની તજવીજમાં હોય છે. અરે એ છોડો, એકસીડન્ટના સમયે મદદ કરવાને બદલે પણ લોકો ફોટા અને વિડીઓ અપલોડ કરવા બેસી જાય છે!!

સારા વિચારો, સારા આશયોની વહેંચણી થાય એ સારી વાત છે તેની ના નહીં પણ આપણે બધા સમજીએ છીએ કે ખરેખર આપણે શું કરી રહ્યા છીએ. ફાલતું ફોરવર્ડ વાંચવામાં કે મોકલવામાં આપણા કુટુંબ સાથે પસાર કરવાનો ગુણવત્તાભર્યો સમય વેડફાઈ જાય છે. સાથે જમવા જઈએ,ફિલ્મ જોવા જઈએ કે ક્યાં’ય જઈએ એકબીજાની જોડે વાત કરવાને બદલે વોટ’સ એપ, ફેસબુક વગેરે પર લટકેલા રહીએ છીએ. કેમ? શા માટે આપણે આવું કરીએ છીએ?! આપણે વધુને વધુ સ્વકેન્દ્રી, આત્મશ્લાઘાગ્રસ્ત, અધીરા અને અદેખા બની રહ્યા છીએ. આપણી રાતની ઊંઘ છીનવાઈ રહી છે. એ સમય દુર નથી કે મારા જેવા મનોચિકિત્સકો તેમની કેબીનમાં ઝકરબર્ગ જેવા બિઝનેસમેનના ફોટા રાખશે કારણ કે તેમના વોટ’સ એપ અને ફેસબુક જેવા પ્લેટફોર્મને કારણે એમની પ્રેકટીસમાં અણધાર્યો વધારો થયો છે.

ટેકનોલોજીનો વિરોધ નથી અને હોઈ પણ ના શકે પરંતુ વાત તેના સેન્સીબલ ઉપયોગની વાત છે. યંત્રવત થતા સાવ ટાઈમપાસ ફોરવર્ડની જગ્યાએ માઈન્ડફૂલ ફોરવર્ડની વાત છે. કો’કે મોકલ્યું તે વાંચ્યા, સમજ્યા કે માણ્યા(માણવા જેવું હોય તો!) વગર શેર કરવાની તલબમાંથી છુટકારો મેળવવાની આ વાત છે.

પૂર્ણવિરામ:

ટેકનોલોજી ઉપયોગી હોય છે તે બધા જાણે છે પણ તેનો વિવેકપૂર્વક ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો એ બહુ ઓછા જાણે છે.

 

 

 

 

 

 

વિસ્મૃતિનું સુખ / ભૂલી જવાનું સુખ…

 

જીવનમાં મનને અશાંત રાખતી અનેક બાબતો છે પરંતુ કોઈ મને એમ પૂછે કે એક મનોચિકિત્સક તરીકે તમે મનને અશાંત રાખતી બાબતો પૈકી સૌથી વધારે કઈ બાબતને અગત્યની ગણો છો તો હું ચોક્કસ કહું કે આપણી યાદશક્તિ. વ્યક્તિઓને જેટલી તેમની યાદશક્તિ અશાંત રાખી શકે છે તેટલી બીજી કોઈ બાબત નથી રાખી શકતી. આમ તો યાદશક્તિ મનુષ્યની સૌથી જરૂરી માનસિક શક્તિઓમાની એક છે પરંતુ ભૂતકાળ વાગોળવાની ટેવ ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે એ સૌથી મોટી વિટંબણા છે. ઘણી વ્યક્તિઓને સતત પોતાનો ભૂતકાળ ઉલેચ્યા કરવાની કે ચૂંથ્યા કરવાની ટેવ હોય છે. આ વ્યક્તિઓ વર્તમાનમાં જીવવાને બદલે ભૂતકાળમાં જીવતી હોય છે અને વિચારોમાં મહદઅંશે ભૂતકાળની યાદ રાખેલી બાબતો વાગોળે રાખતી હોય છે. એ પણ સારી બાબતો નહીં પરંતુ ના ભુલી શકાતી ખોટી બાબતો. ભૂતકાળમાં કરેલી નાની નાની ભૂલો, પોતાને થયેલા અન્યાયો, પોતાને પડેલા દુઃખ, પોતાની સાથે થયેલી ગેરવર્તણૂક વગેરે તમામ બાબતો ફિલ્મની રીલની માફક તેમના મનમાં ચાલતી રહેતી હોય છે. આ બાબતોને કારણે તેમને મનોમન આક્રોશ, ગુનો કર્યાની લાગણીઓ(ગીલ્ટ), નાનમ, જાત પ્રત્યે કે અન્ય પ્રત્યે ઘૃણા અથવા પોતાની ઉપેક્ષાની લાગણીઓ અનુભવાતી હોય છે. સરવાળે તે આ વિચારોથી દુઃખી રહે છે, એકના એક દુઃખનો અવારનવાર અનુભવ કરે છે અને હતાશા અનુભવે છે.

કોઈ વ્યક્તિ રોજ એકની એક રમુજ કહીને આપણને હસાવી નથી શકતી તો પછી એકની એક બાબત આપણને અવારનવાર દુઃખનો અનુભવ કેવીરીતે કરાવી શકે તે ઊંડું ચિંતન માંગી લે તેવી વાત છે. સમજાય તો સાવ સહજ છે અને ના સમજાય તો દુખદ છે. જે વાતો, ઘટનાઓ કે વ્યવહારો વીતી ગયા છે તેની સાથે જે તે સમય પણ વીતી ગયો છે. આજના સંદર્ભમાં વીતેલા સમયને ફરી ઉભો કરવો અશક્ય છે તો વીતેલા ભૂતકાળની સાથે સંકળાયેલી લાગણીઓનો ફરી ફરી અનુભવ કરવો કેટલો યોગ્ય ગણાશે એ ભૂતકાળ વાગોળતા રહેતા દરેક વ્યક્તિએ પોતાની જાતને પૂછવા જેવો પ્રશ્ન છે.

જો આટલું સમજાતું હોય અને મન સ્વીકારી શકતું હોય તો આ જ ઘડીએ સંકલ્પ કરો. શેનો? બધું ભૂલી જવાનો?! ના, ભૂલવાનો સંકલ્પ ના હોય. વાસ્તવમાં તો ભૂલવાના દરેક પ્રયત્નો એ બાબતનું ફરી ફરીને રટણ છે અને તેની યાદ તાજી રાખવાની આપણી માનસિક ચેષ્ટા છે. ભૂલવું એ તો આપમેળે થતી ઘટના છે, એના માટેના કોઈ પ્રયત્ન ના હોય. ના ભુલાતી બાબતોનો પ્રાણ તેની સાથે જોડાયેલી લાગણીઓમાં છે, જે ક્ષણે આપણે આ બાબતો, ઘટનાઓ, વ્યવહારો કે ભૂલો સાથે સંકળાયેલી લાગણીઓથી મુક્ત થઇ જઈએ તે જ ક્ષણે તેમનો પ્રાણ નીકળી જાય છે અને લાગણીવિહીન થયેલી તમામ બાબતો આપમેળે માનસપટ પરથી ભુસાતી જાય છે.

પણ પાયાનો પ્રશ્ન એ છે કે આ લાગણીઓથી મુક્ત કેવીરીતે થવું?! ભૂતકાળને જડતાપૂર્વક વળગી રહેવાનું વલણ બદલવું પડશે. વીતી ગયેલા સમયને વીતેલો જાણવો પડશે અને તેના અફસોસથી આગળ વધીને વિચારવું પડશે. કોઈનાથી ખોટું થઇ ગયું હોય તો તેને માફ કરો અને એથી’ય વધુ અગત્યનું તમારાથી ખોટું થયું હોય કે ભૂલ થઇ હોય તો પોતાની જાતને માફ કરો. માફી મનમાં સંઘરાયેલી નકારાત્મક લાગણીઓથી તાત્કાલિક છુટકારો અપાવે છે તે વાત હમેશા યાદ રાખીને વ્યવહારમાં ઉતારવા પ્રયત્નશીલ થવું પડશે.

વિસ્મૃતિ એ જીવનનો વૈભવ છે શરત માત્ર એટલી કે એ જો તમારી સાથે થયેલા માઠા, નકારાત્મક કે દુખદ અનુભવો અને વ્યવહારોની હોય. ઘણાને આ વૈભવ પ્રાપ્ત કરવામાં પોતાનું મહત્વ ગુમાવી દેવાનો ડર લાગશે. જો હું લોકોના દુરવ્યવ્હારો કે જીવનના માઠા અનુભવો ભૂલી જઈશ તો લોકોમાં મારી ગણના થતી બંધ થઇ જશે, મહત્વ જતું રહેશે અને હું ‘ચાલશે-ભાવશે-ફાવશે’ની કેટેગરીમાં મુકાઈ જઈશ. મારે એમને માત્ર બે વાત કહેવી છે એક આપણું મહત્વ આપણી આડોડાઈથી નહીં પણ પરિપક્વતાથી છે અને ભૂલવું એ પરિપક્વતાની નિશાની છે. બીજી વાત, જીવનના ના ગમેલા અનુભવો આંખ સામે રાખીને ઉચાટપૂર્વક  જીવવું એના કરતા વિસ્મરણના વૈભવમાં અહમને ભૂલી મસ્તીમાં જીવવાની કળામાં જ જીવનની સાર્થકતા છે.

 

My inputs in Ahmadabad Mirror… on extensive use of technology

Aug 31 2014 : Mirror (Ahmedabad)

Are you discomgoogolated?

Kruti.Naik

Forty-year-old Rama (name changed), a working professional and a single mother to an 11-year-old boy, was having a hard time. Battling stress, anxiety and negativity, the normally cheerful woman had become a bundle of nerves, frustrated and irritable.Concerned with her behavior and its affect on her relationship with her son, Rama found herself at a psychologist’s office who diagnosed her with discomgoogolation -a feeling of distress or anxiety when unable to access the internet. Being a single parent constantly on the move, Rama was glued to her phone to keep tabs on her son and this led to technology related stress when requirement turned into an addiction.

Before you scoff at the idea of anyone suffering such an affliction, think again! How many times have you been stressed due to your inability to access the internet or when kept away from your gadgets?
EXTENSIVE USE OF TECHNOLOGY HAMPERS MENTAL ABILITIES Anxiety disorder due to addiction to technology, including the internet, is on a high among Amdavadis, especially the youth.According to city psychologists, there has been a rise of almost 35 per cent in the number of patients diagnosed with technology addiction and resultant stress.

“This is not surprising considering the extensive use of mobile phones, internet, and social networking sites in an increasingly wireless and connected world.People’s compulsive urge to check their phones or other gadgets has increased and is affecting their mental health,“ says consulting psychiatrist Hansal Bhachech, who treats almost 10 new cases of technology disconnect disorder every month. “The rise in the number is alarming; this disorder is mainly seen among youngsters. The problem starts from normal anxiety disorder like continuously checking your mobile phone or increased frequency in posting status updates. The frequency gradually increases and in many cases, unless identified and treated early, this leads to depression, memory loss and severe damage to the hormonal system,“ Bhachech explains.

“I have a 14-year-old patient who suffers from screen addiction and anxiety. This is a condition where the patient is addicted to screens be it phone, TV, computer,“ shares consulting psychologist Prashantani. “The boy’s parents did not pay attention when the boy was given two phones. But when he became hyperactive and his studies suffered, they realised the damage done to child’s psyche,“ he shares.PATIENTS CONDITION THEIR MINDS LEADING TO ANXIETY According to an April 2013 report » CONTINUED TO PG 22 TECHNOLOGY CONNECT DISORDER

Disconnect anxiety is a feeling of discomfort that occurs when a heavy internet or electronic gadget user is unable to access the same.

SYMPTOMS » Constant access to social networking sites or surfing internet for hours at a time » Underlying anxiety, apprehension, or fear over comments on social networking sites » Difficulty in concentration » Excess energy, hyperactive activeness, inability to relax » Short-term memory loss » Difficulty in speech; lack of clarity of thoughts » Loss of emotional control; increased anger and irritation » Difficulty in learning new information

SOLUTION » Start with at least 10 minutes a day of “no-mobile“ time; increase it to an hour or two » Meditate for five minutes daily » Meet people in real time rather than over calls and messenger services » This is not a disease, it is a habit affecting your mental health; give it some time » “On your death bed, you’re not going to regret missing a few emails, text messages, or tweets.“

Paste this message on your office desk, your bedroom’s wall and on the dining table to keep yourself motivated in the healing process » If it seems tougher to deal with, consult a psychiatrist

the Internet and Mobile Association of India (IMAI) and Indian Market Research Bureau (IMRB), Ahmedabad registered 26 per cent growth rate in terms of internet users and was at the eighth position in the list of top 10 cities with maximum internet users. This number surely gives an idea about the way technology is gradually dominating our lives, but with health hazards.

“I have patients suffering from disconnect anxiety because they had gone holidaying to a place where mobile connectivity was an issue and they were unable to stay `connected’ to the world,“ says Bhachech, adding “people have forgotten to spend time without gadgets.They can’t withstand the vacuum created in the absence of gadgets and internet.“

The problem is “mind-conditioning“.

“As we get addicted to something, we often condition our mind with some specific set of expectations and responses. Take for instance the case of my 22-year-old patient Riya (name changed) who posted pictures of her vacation in Venice on a social networking site, expecting certain types of comments and likes from her friends and followers. In a way, she had conditioned her mind for a particular response.

But she was devastated when she did not get those expected “comments” from her friends,” shares Bhachech.

Or the 30-year-old businessman who has panic attacks and was diagnosed with ‘ringxiety’ disorder or phantom vibration syndrome — the sensation and false belief that one can feel one’s mobile phone vibrating or hear it ringing, when in fact the nothing of that sort is happening in real.

“He refused to separate his phone from him for even a minute and had to undergo extensive counselling,“ the psychologist adds.

Listing some more phobias,  “There are three types of disorders prevailing in the society due to technology.They are No-Mo phobia or nomophobia, the fear of being out of mobile phone; ringxiety and screen addiction.” “People in the age group of 15 to 40 years are most vulnerable to these disorders. And these are not to be disregarded as they can cause depression, insomnia, obesity due to anxiety-eating, irritability and poor decision making skills,” he added.

TECH-ILLNESSES

CYBERSICKNESS: Sense of nausea and disorientation similar to seasickness or carsickness, caused by graphical lag in virtual reality helmets. (Urban dictionary)

FACEBOOK DEPRESSION: When one sees how great other people’s lives are on Facebook compared to his.(Urban dictionary)

CYBERCHONDRIA: When one becomes so obsessed with medical websites they diagnose themselves with certain illnesses that more often than not they do not have. (Urban dictionary)

THE GOOGLE EFFECT: Tendency to forget info that can be found online by using search engines like Google.(Wikipedia)