ટીનેજર્સને બીજાનું ઉદાહરણ આપીને નહી, પરંતુ તેમની પોતાની શક્તિઓ વિશે જાગૃત કરીને વધુ પ્રોત્સાહિત કરી શકાય છે.

મા-બાપોની ઘણી આદતો વર્ષોથી ચાલી આવે છે, જેમાં સમય અનુસાર થોડા ઘણાં ફેરફારો ચોક્કસ થયા છે પરંતુ તેની સાથે સંકળાયેલો મૂળ હેતુ તો એનો એ જ રહ્યો છે. જેમ કે, દરેક મા-બાપ વત્તે-ઓછે અંશે પોતાના સંતાનોને અન્યના સંતાનો સાથે સરખાવતા રહ્યા છે અને આ સરખામણીના આધારે તેમના સંતાનોને શિખામણો આપતા રહ્યા છે. આ ચેષ્ટા પાછળ કોઈપણ મા-બાપનો પોતાના સંતાનોને ઉતારી પાડવાનો બદ-ઈરાદો નથી હોતો પરંતુ એ બહાને એમનું સંતાન પ્રોત્સાહિત થાય તેવી ઈચ્છા જરૂર હોય છે. કમનસીબે બાળકો ક્યારે’ય આવી સરખામણીઓથી પ્રોત્સાહિત થયા નથી અને થવાના નથી પરંતુ બળવાખોર અને આત્મવિશ્વાસની ઉણપથી પીડાતા જરૂર થયા છે. છેલ્લાં પાંચ વર્ષો સુધી તો સંતાનો આવી સરખામણીઓથી લદાયેલા ભાષણો મૂંગા મોંએ સાંભળી લેતા’તા અને મનોમન આક્રોશ સેવતા હતાં પરંતુ હવે જમાનાની હવા બદલાઈ છે. હવે આ ટીનેજર્સ તમને બીજા ટીનેજર્સના માતા-પિતાઓ સાથે સરખાવતા થયા છે.એક જમાનામાં મનમાં આવતું તો હતું પણ બોલી નહતું શકાતું, એક મર્યાદા નડતી હતી પણ હવે મિત્ર હોવાનો દાવો કરતાં રહેતાં મા-બાપોને કંઈપણ સંભળાવવું સહેલું બની ગયું છે. ‘ફલાણાના મા-બાપ તો બહુ સારા છે. ક્યારે’ય એની વાતમાં દખલ નથી કરતાં, જે માંગે તે અપાવે છે અને તમે?!’ વગેરે સંતાન આસાનીથી પોતાના મા-બાપને કહી દે છે અને સાથે એટલી ઉસ્તાદીથી લાગણીઓનો ભેગ કરી નાખે કે મા-બાપો ‘ઇમોશનલી બ્લેકમેઇલ’ થઇ જાય ! યાદ રાખવા જેવી વાત એ છે કે એક જમાનામાં શ્રવણની વાર્તા સાંભળીને મા-બાપની સેવા કરવાનું પ્રોત્સાહન પામતી પેઢી અને આજની પેઢીમાં ફરક એટલો જ છે કે આજની પેઢી કાવડ તો લાવશે પણ સાથે સાથે આંખો ફોડવાના સળિયા પણ લાવશે. કારણ કે, શ્રવણના મા-બાપ તો આંધળા હતાં એટલે તમને જાત્રા કરાવતા પહેલાં તમારી આંખો તો ફોડવી પડશે ને ?! મારી આ વાતનો મર્મ એટલો જ છે કે આજના ટીનેજર્સ તમારી સરખામણીઓનો પોતપોતાની રીતે પ્રત્યુત્તર આપી શકે છે. ટીનેજર્સ સાથે અસરકારક સંવાદ(ઇફેક્ટીવ કોમ્યુનીકેશન) સાધવા અને મજબૂત સંબંધો વિકસાવવા આ વાત બરાબર સમજી લેવા જેવી છે. ક્યારે’ય તમારા ટીનેજર્સને તમારા પોતાના અન્ય સંતાન કે અન્ય વ્યક્તિઓના સંતાનો સાથે સરખાવીને પ્રોત્સાહિત કરવાની કોશિશ ના કરો. જો એ આવી સરખામણીથી પ્રોત્સાહિત થવાના હશે તો તમારા કહ્યાં વગર જ પોતાની જાતે જ ઇચ્છનીય બાબતોમાં સરખામણીઓ કરશે અને હરીફાઈ કરશે નહીંતર તમારી સરખામણીઓના જવાબમાં અનિચ્છનીય બાબતોની સરખામણી કરીને સામી દલીલો કરશે. સાવ સીધો નિયમ ઘડવો પડશે કે ‘અમે કોઈની’ય સાથે તારી સરખામણી કરવામાં માનતા નથી અને કોઈ એમના સંતાનો સાથે શું કરે છે તેમાં અમને રસ નથી.’
ટીનેજર્સને પ્રોત્સાહિત કરવાનું ગણિત અલગ છે. તેમને બીજાનું ઉદાહરણ આપીને નહી પરંતુ તેમની પોતાની શક્તિઓ વિશે જાગૃત કરીને વધુ પ્રોત્સાહિત કરી શકાય છે.અલબત્ત, તેમનામાં આ જાગૃતિ લાવવી એ ઉદાહરણો આપવા કરતાં વધુ મહેનત અને ધીરજ માંગી લે તેવી બાબત છે. આ ઉપરાંત ટીનેજર્સના મનમાં આદર્શરૂપ(રોલ મોડેલ) બનીને પણ તેમને પ્રોત્સાહિત કરી શકાય એમ છે. આજ ના સમયનો એક કમનસીબ કહી શકાય એવો પ્રશ્ન એ છે કે ટીનેજર્સ કે યુવાનો પ્રેરણા પામી શકે, પ્રોત્સાહિત થઇ શકે કે અનુસરી શકે તેવા વ્યક્તિત્વો કુટુંબમાં અને સમાજમાં કેટલા બચ્યા છે?! જાહેર ક્ષેત્રની ગણી-ગાંઠી વ્યક્તિઓ બાદ કરતાં કોઈ એવી વ્યક્તિ છે કે જેની પ્રેરણા આપણી ઉગતી પેઢી લઇ શકે?! ભ્રષ્ટ નેતાઓ, લાંચિયા અધિકારીઓ, સ્વકેન્દ્રી ધંધાદારીઓ(કલાકારો,ક્રિકેટરો,બિઝનેસમેનો….) વગેરે પાસેથી શંે પ્રેરણા મળી રહી છે?! આવા માહોલમાં તમારી પાસે તો એટલું જ રહે છે કે બીજી પ્રેરણાઓ બાજુ પર મુકો અને તમે જ તમારા સંતાનની પ્રેરણા બની શકો એવું જીવન જીવવાની કોશિશ કરો. આ તબક્કે ‘ફરારી કી સવારી’નું એક દૃશ્ય ટાંકવાનું મન થાય છે. ટ્રાફિક સિગ્નલનો ભંગ કરવાના ગુનાનો સામેથી દંડ ભરવા જતા નાયકને પોલીસ પૂછે છે કે તેને ગુનો કરતાં કોઈ પોલીસે જોયો કે રોક્યો નથી તો સામેથી આવીને દંડ ભરવાની મૂર્ખામી એ કેમ કરે છે?! ત્યારે નાયકે આપેલો જવાબ ખુબ માર્મિક છે, એ કહે છે પોલીસે તેને નથી જોયો પરંતુ સ્કુટર પર પાછળ બેઠેલા સંતાને તો તેને જોયો છે ને ! હાસ્યાસ્પદ લાગે તે સ્તરની એ પ્રમાણિકતા પાછળ એક અગત્યનો સંદેશ છે કે ‘તમારું સંતાન તમને જુએ છે’ અને એક મનોચિકિત્સક તરીકે મારો ઉમેરો છે કે ‘એ અજાગ્રત રીતે તમને અનુસરે છે’. દારૂની પાર્ટીઓ કરીને તમારા સંતાનને તમે નશાબંધીના પાઠ ના ભણાવી શકો. પત્ની ઉપર હાથ ઉપાડતા મોટાભાગના પુરુષોએ નાનપણમાં પોતાના પિતાને એ કૃત્ય કરતાં જોયેલા હોય છે. માનવ મનની એક નબળાઈ કાયમ રહી છે કે એ હકારાત્મક બાબતની સરખામણીએ ઘણી સરળતાથી નકારાત્મક બાબત તરફ ખેંચાય છે, પ્રભાવિત થાય છે કે અનુસરવા લલચાય છે પરંતુ તેમ છતાં’ય તે મોડું પણ ચોક્કસપણે હકારાત્મક બાબતોને પણ અનુસરે તો છે જ, જો એ બાબતો કે આદતો તમારા વર્તનમાં હોય તો!

પૂર્ણવિરામ
દુનિયાભરના લોકોના આદર્શ બનવું સહેલું છે પરંતુ તમને નખશીખ ઓળખતા તમારા પોતાના સંતાનના આદર્શ બનવા માટે તો તમારે સાચા અર્થમાં ઉત્કૃષ્ટ જ હોવું પડે !

 

ટીનેજર્સને સમજ્યા, સાંભળ્યા કે જાણ્યા વગર જે વ્યક્તિઓ એમના વિશે અભિપ્રાય બાંધે છે તેમના પ્રત્યે તીવ્ર અણગમો હોય છે.

ટીનેજર્સ સાથે અસરકારક સંવાદ(ઇફેક્ટીવ કોમ્યુનીકેશન) સાધવા અને મજબૂત સંબંધો વિકસાવવા જરૂરી એવા તમારી વર્તણુંકને લગતા, ધ્યાનમાં રાખવા જેવા મુદ્દાઓની આપણે ચર્ચા કરતાં હતાં. એમની સાથે સન્માનપૂર્વકનો મૈત્રીભર્યો વ્યવહાર તમારા એમની સાથેના સંબંધો તંદુરસ્ત રાખે છે એ વાત આપણે કરી, હવે આગળ વધીએ.
હમણાં એક પેરેન્ટિંગના સેમિનારમાં મને એક પિતાએ પ્રશ્ન પૂછ્યો ‘ ટીનેજર્સ સાથે મજબૂત સંબંધ વિકસાવવા તમારે માત્ર એક જ ટીપ આપવાની હોય તો કઈ આપો?’ મેં વળતી સેકન્ડે જવાબ આપ્યો ‘એમને શાંતિથી અને ધ્યાનથી સાંભળો !’. પ્રશ્ન પૂછનારા ભાઈએ બાજુમાં બેઠેલી પત્ની સામે એવી રીતે જોયું કે ‘આ તારે સમજવા જેવું છે’ અને જવાબમાં પત્નીએ પણ એવો ભાવ કર્યો કે ‘તમે’ય કયા દિવસે છોકરાઓને શાંતિથી સાંભળો છો ?! જ્યારે હોય ત્યારે વડચકા ભરતા હોવ છો’. મને ખાત્રી છે એમનું કંઈ ભલું નહી થાય કારણ કે જ્યાં મા-બાપ એકબીજાં સાથે આવી હુંસાતુંસીમાં હોય ત્યાં દોષારોપણથી આગળ વધીને કોઈ બદલાવ આવતો નથી. સામાન્ય રીતે એવું જોવા મળે છે કે મોટાભાગના મા-બાપોમાં તેમના ટીનેજર્સને શાંતિથી સાંભળતા નથી હોતા. ક્યાંક તો સમયનો અભાવ છે, તો ક્યાંક એટલી ધીરજ નથી અને ક્યાંક સલાહો-સુચનો આપવાની તાલાવેલી હોય છે! તમારા બાળકો સાથે મજબૂત સંબંધ બાંધવા માટે તમારે તેમની સાથે ગુણવત્તાભર્યો સમય(ક્વોલીટી ટાઈમ) ગાળવો પડે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો જ્યારે તમે એમની સાથે વાતો કરતાં હોવ ત્યારે સંપૂર્ણ ધ્યાન એમની વાતોમાં જ આપો. એ બોલતા હોય અને તમે બીજું કંઈ કામ કરતાં કરતાં એમની વાતો સાંભળો એ ના ચાલે નહીંતર ધીમે ધીમે એ તમારી સાથે જરૂરીયાત સિવાયની વાતો કરતાં બંધ થઇ જશે. તમારા સંબંધ અને સંવાદમાં એક અંતર ઉભું થશે.
ઘણીવાર તમે ગુણવત્તાભર્યો સમય ગાળો ખરા પણ એમાં એમની વાતો ઓછી સાંભળો અને સલાહ-સુચનો વધારે આપો તો સરવાળે તેનું ખાસ મહત્વ નથી રહેતું. દરેક માતા-પિતા પોતાના અનુભવો અને લાગણીઓને કારણે બાળકને ગાઇડન્સ આપવા માંગે તે સમજી શકાય તેવી બાબત છે પરંતુ જ્યાં સુધી તમારા ટીનેજર્સને એવો અહેસાસ નહી થાય કે તમે એમને પુરેપુરા સાંભળ્યા છે ત્યાં સુધી તમારા સલાહ-સુચનની એમને ખાસ અસર નહી થાય. એમને ખાલી થઇ જવા દો અને પછી જુઓ એ કેટલી સરળતાથી તમારી વાતો ગ્રહણ કરે છે.
આ ઉંમર એવી છે કે જેમાં આ કિશોરો બીજી વ્યક્તિઓ એમના વિશે શું વિચારે છે તે બાબતે અત્યંત સંવેદનશીલ હોય છે. એમને સમજ્યા, સાંભળ્યા કે જાણ્યા વગર જે વ્યક્તિઓ એમના વિશે અભિપ્રાય બાંધે છે તેમના પ્રત્યે એમને તીવ્ર અણગમો હોય છે. ક્યારે’ય એમને સાંભળ્યા વગર સલાહ-સૂચનનો મારો ચલાવશો તો તમે એમના ‘હીટ-લીસ્ટ’મા નક્કી આવી જશો. પરંતુ એકવાર એમને વિશ્વાસ આવશે કે તમે કોઈપણ અભિપ્રાય બાંધ્યા વગર કે નોન-જજમેન્ટલ રહીને એમને સાંભળવાનું વલણ ધરાવો છો તો એ આપોઆપ ખુલતા જશે અને તમારી વચ્ચે એક મજબૂત સંવાદ-સેતુ સધાશે.
‘અંગત મોકળાશ’ એટલે કે ‘પ્રાઈવસી’ આ ઉંમરની એક મહત્વની જરૂરીયાત છે. જે બાબતોને ટીનેજર્સ અંગત ગણે છે તે બધી બાબતોમાં એમને કોઈની પણ દખલ મંજુર નથી હોતી. જો તમે તમારા ટીનેજર્સ સાથે સ્વસ્થ સંવાદ ઇચ્છતા હોવ તો તમારી કુતુહલતા કાબુમાં રાખો અને એમને બહુ પ્રશ્નો ના પૂછો. ક્યારેક પ્રશ્નો પૂછવા અનિવાર્ય હોય એમ પણ બને; તે કિસ્સાઓમાં પહેલાં એમને શાંતિથી સાંભળો અને પછી ચતુરાઈપૂર્વક પ્રશ્નો પૂછો, સીધો પ્રશ્નોનો મારો ના ચલાવો. મોટાભાગની મમ્મીઓને ઉલટ-તપાસ કરવાની ખાસ ટેવ હોય છે અને તેને કારણે જ સંતાનો સાથે તેને ટપાટપી થતી રહે છે. તમારી સાથેના સંવાદમાં ટીનેજર્સનું વલણ એવું હોય છે કે તમે એમને ઓછામાં ઓછા પ્રશ્નો પૂછો ! જેમ કે, તમે એમને કોનો ફોન છે એવું ના પૂછો એટલે મોટાભાગે એ લોકો ફોન ‘સાયલન્ટ મોડ’ પર જ રાખતા હોય છે ! સામે કોની સાથે વાતો કરે છે એ કળી ના જાવ એટલા માટે ફોન પર વાતો કરવાને બદલે એ લોકો મેસેંજરથી ચેટ કરવાનું વધુ પસંદ કરતાં હોય છે ! જો તમે તમારી કુતુહલતા કે દખલગીરી કાબુમાં રાખીને એમને જેટલા પ્રશ્નો ઓછા પુછશો એટલા એ વાતચીતમાં વધારે ખુલ્લાં થશે. પરંતુ એનો અર્થ એમ નથી કે એમને કંઈ ના પૂછવું, જ્યાં પૂછવું પડે કે દાખલ કરવી પડે ત્યાં એમને ‘તને નહી ગમે પણ મારે જાણવું જરૂરી છે’ એમ કહીને દ્રઢતાથી પૂછવું.

પૂર્ણવિરામ
તમને તમારા ટીનેજર્સની સૌથી નજીક લઇ જતી કોઈ વસ્તુ હોય તો તે તમારા ‘કાન’ છે !

 

‘Life is pure flame and we live by an invisible sun within us’

‘Life is pure flame and we live by an invisible sun within us’
This is one of my favorite quotes and the reason is, I strongly believe in it! I have a firm belief that if you want to live an uncommon life and be a unique person then you have to be self-illuminating. Everyone has source within, provided he can search and find it. Contemplating on your existence is the way to make this illumination brighter. For me, Deepvali (festival of light) is a gentle reminder for this search within.
आत्मदीपो: भव:
Be your own light…
Happy Dipavali……

 

જીવનમાં મહત્વની વ્યક્તિઓ સાથેના સંબંધો જ્યારે તણાવગ્રસ્ત અને ઉચાટ કરાવનારા હોય ત્યારે માનસિક શાંતિ ગંભીર હદે જોખમાતી હોય છે.

ટીનેજર્સ સાથે અસરકારક સંવાદ(ઇફેક્ટીવ કોમ્યુનીકેશન) સાધવાની અને મજબૂત સંબંધો વિકસાવવાની દિશામાં આપણે વાત કરતાં હતાં. આ માટે સમજવી જરૂરી એવી તેમની લાક્ષણીકતાઓ અને વલણ અંગે સ્પષ્ટતા કેળવ્યા બાદ હવે ટીનેજર્સ સાથે સ્વસ્થ અને ઘર્ષણરહિત સંવાદ સાધવા માટે જરૂરી બાબતોની ચર્ચા કરીએ.
એક મનોચિકિત્સક તરીકેના મારા અનુભવોનો એક મહત્વનો નિચોડ મેં એ તારવ્યો છે કે ઘણી બધી માનસિક સમસ્યાઓના મૂળમાં સંબંધોના પ્રશ્નો રહેલા છે. તમારા જીવનમાં મહત્વની વ્યક્તિઓ સાથે જ્યારે તમારા સંબંધો તણાવગ્રસ્ત અને ઉચાટ કરાવનારા હોય ત્યારે તમારી માનસિક શાંતિ ગંભીર હદે જોખમાતી હોય છે. માનો કે ના માનો, જેમ જેમ આપણે આપણા કૌટુંબિક અને સામાજીક સંબંધોથી અળગા થતાં ગયા તેમ તેમ આપણી માનસિક સમસ્યાઓ વકરી છે અને મન અશાંતિ-ઉચાટ તરફ ધકેલાતું ગયું છે. એમાં’ય જો સંબંધ અંગત હોય અને અળગા થવાથી વધીને ઘર્ષણની સ્થિતિમાં હોય તો તો મન અશાંત ના થાય તો જ નવાઈ! આવી મહત્વની વ્યક્તિઓ સાથે તમારું જોડાણ(કનેક્શન) કોઈપણ સંજોગોમાં સ્વસ્થ અને મજબુત રહેવું એ તમારી માનસિક શાંતિ અને સુખ માટે અનિવાર્ય છે. આ જોડાણના મૂળ તમારા એમની સાથેના સંવાદ અને વર્તણુંકમા રહેલા હોય છે. કોઈપણ વ્યક્તિ સાથેની તમારી વર્તણુંક તે વ્યક્તિ સાથેના તમારા સંવાદની અસરકારકતા નક્કી કરતી હોય છે. ટીનેજર્સ સાથે થતો તમારો સંવાદ તો અત્યંત અગત્યનો છે કારણકે માનસિક શાંતિ અને સુખની સાથે સાથે એમના વ્યક્તિત્વના ઘડતરમાં તે ખુબ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. એમની સાથે થતો દરેક હકારાત્મક સંવાદ એમનો પોતાની જાતમાં વિશ્વાસ વધારે છે અને અન્ય પ્રત્યેનો એમનો દ્રષ્ટિકોણ હકારાત્મક(પોઝીટીવ) બનાવે છે.જ્યારે તમારો એમની સાથેનો વ્યવહાર, સંવાદ કે વર્તણુંક નકારાત્મક હોય ત્યારે એ પોતાની જાત વિશે સંશય અનુભવે છે, એમનો આત્મવિશ્વાસ તૂટે છે અને અન્ય વ્યક્તિઓ પ્રત્યે પણ નકારાત્મક અભિગમ ધરાવતા થાય છે.
ટીનેજર્સ સાથે તમારી વર્તણુંક દરમ્યાન અમુક મુદ્દાઓ ધ્યાનમાં રાખવા જેવા છે, આ મુદ્દાઓ તમારા એમની સાથેના સંબંધો તંદુરસ્ત બનાવી શકે છે અને જો તમારા સંબંધો તંદુરસ્ત જ હોય તો તેને વધુ મજબૂત બનાવશે. સૌથી પહેલી અને અગત્યની બાબત એ છે કે એમની સાથેના વ્યવહારમાં એમનું માન જળવાય તેનું હંમેશા ધ્યાન રાખો. ક્યારે’ય તેમની સાથેના સંવાદમાં અપમાનજનક શબ્દો ના વાપરો(દા.ત. ડફોળ, મૂરખ, અક્કલ વગરનો, ગધેડો વગેરે). માત્ર શબ્દો જ નહી તમારો ટોન પણ અપમાનજનક ના હોય તેનું ધ્યાન રાખો. કારણ કે આ ઉમરના બાળકો સ્વમાનના મુદ્દે અત્યંત સંવેદનશીલ હોય છે. ઘણીવાર આ ટીનેજર્સ તેમના આક્રમક સ્વભાવ અને મૂડ સ્વિંગને કારણે ગમે તેનું અપમાન કરી બેસતા હોય છે તે સંજોગોમાં તેમની આ સંવેદનશીલતા વિચિત્ર લાગે પરંતુ એ જ તો તેમની આ મુંઝવણભરી અવસ્થાની એક સાબિતી છે. મોટેરાઓએ તેમની ઉમરને છાજે એવી મોટપ બતાવીને આ મુદ્દે વર્તવું જોઈએ. તમારો આ અભિગમ તેમના મનમાં પોતાની શરતહીન સ્વીકૃતિ(અનકન્ડીશનલ એક્સેપ્ટન્સ)ની લાગણી ઉત્પન્ન કરે છે, જે તેમના આત્મવિશ્વાસ માટે ખુબ જરૂરી છે. પોતે જેવા છે તેવા સ્વીકૃત છે તે વાત તેમના વ્યક્તિત્વના ઘડતરમાં મહત્વનો ભાગ ભજવે છે કારણ કે આ ઉમરમાં સ્વીકૃતિ અને પ્રેમ વચ્ચે બહુ લાંબો ફરક નથી હોતો. તમે તેમના પ્રત્યેનો તમારો પ્રેમ તમારી શરતહીન સ્વીકૃતિ આપીને દર્શાવી શકો છો. આનો મતલબ એવો નથી કે તેમનું અનિચ્છનીય વર્તન કે વ્યવહારને પણ સ્વીકૃતિ આપવી. આ બાબતોનો વિરોધ કરતાં પણ તેમના મનમાં વિરોધ તેમનો નહી પણ તેમના અનિચ્છનીય વર્તન-વ્યવહારનો છે એ સ્પષ્ટતા જરૂર જળવાવી જોઈએ. તમારા સંવાદમાં એમની અનિચ્છનીય બાબત પ્રત્યેની અસ્વીકૃતિની સાથે સાથે એમને મદદ કરવાની તત્પરતા જણાવી જોઈએ. અલબત્ત એમનો એટીટ્યુડ મોટાભાગે એવો જ હશે કે એમને તમારી મદદની જરૂર નથી !
ઘણીવાર સાહિત્યિકરીતે કહેવાયેલી બાબતોનું વ્યવહારમાં સાચું મહત્વ હોતું નથી પરંતુ એ કહેવાઈ એવી રીતે હોય છે કે લોકોના મનમાં ચોંટી જાય છે. આવી જ એક વાત છે ‘જ્યારે તમારી અને તમારા ટીનેજર્સની ચપ્પલનું માપ એકસરખું થઇ જાય ત્યારથી તેને તમારો મિત્ર બનાવો’. ના, એમને મિત્રો ઘણાં છે પરંતુ મા-બાપ તો એક જ છે.મોટાભાગના ટીનેજર્સને તમે એમના મિત્ર છો એવું કહો તે ગમતું હોતું નથી, આ બાબત એમની આ લાગણીઓની સાબિતી છે.(વધુ એક સાબિતી રૂપે આજનું પૂર્ણવિરામ છે!). એમને આ તબક્કે તમારી મિત્રતાની નહી મૈત્રીભર્યા વ્યવહારની જરૂર છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો તમારા મૈત્રીભર્યા વ્યવહારની વચ્ચે પણ એ ક્યારે’ય ભૂલવા ના જોઈએ કે તમે એની મા છો કે તમે એના પિતા છો, મર્યાદાની એક સીમા દરેક તબક્કે જળવાવી જોઈએ. આ મુદ્દે પપ્પાઓની સરખામણીએ મમ્મીઓ મિત્ર હોવાનો દાવો અવારનવાર કરતી હોય છે અને તેનું પરિણામ એ આવે છે કે ટીનેજર્સ મમ્મીઓને ગણકારતા જ નથી.‘મમ્મીને તો ચાલે, ગમે તે કહેવાય, ગમે ત્યારે ધક્કો મારાય અને ગમે ત્યારે વહાલ કરાય’ વગેરે. સરવાળે તેમની વચ્ચેના સંવાદમાં એક પરિપક્વતા અને મર્યાદાનો અભાવ વર્તાય છે અને સૌથી વધુ સમય સાથે રહેવા છતાં માતાઓ તેમનું જ્ઞાન, સમજણ, અનુભવ વગેરે તેમની સાથે અસરકારક રીતે વહેંચી નથી શકતી. ટીનેજર્સ સાથેના સંવાદમાં દરેક તબક્કે યાદ રાખવું અને એમને યાદ અપાવવું ઘટે કે તમે એમના મિત્ર નથી મા-બાપ છો પરંતુ તમારો એમની સાથેનો અભિગમ-વ્યવહાર-વર્તણુંક મૈત્રીપૂર્ણ છે.

પૂર્ણવિરામ
‘તમે મા-દીકરી બહેનો લાગો છો’ આ વાત સાંભળીને મમ્મી ખુશ થાય છે પરંતુ દીકરી દુઃખી થાય છે !!

 

Five Habits of Women That Men Find Annoying…..

Call it a manufacturing defect but men can rarely express their emotions earnestly. Even if they try, the emotions are not expressed as poetically or profoundly as women. Men have a natural inclination towards logic and often tend to show their dislike for certain emotional weaknesses of women. Any woman who desires a healthy relationship with a man has to pay heed to these dislikes and try to overcome them. Once successful, such women can work magic on men and rest assured their men will follow them like a shadow in the sunlight. Researchers of Harvard University have come out with these findings.
When asked about the most annoying habit of women employees, the officers pointed their finger to the habit of crying. No man (or even a woman) ever likes to see a woman shedding tears. A man may sympathize and may try to console her but at the bottom of his heart he finds it irritating. Every woman who tries to use her ability to cry as a weapon, must keep in mind that she may succeed in winning the sympathy on an occasion or two but in the long run she will find herself a loser. Gradually she loses the sympathy and respect. It is quite natural for a woman to give vent to her emotions by crying, but she has to exercise wisdom in choosing the right place, the right time and the right person. Simultaneously, men must understand that every time a woman bursts into tears, it is not an effort for ‘emotional blackmailing’.
Undoubtedly, women are capable of expressing their emotions honestly but the problem is that the expression is often found prosaic. She may not say anything openly but may suggest her feelings in her tender ways. On her husband’s birthday, she would wear that new sari that she has so lovingly preserved for this special occasion but the husband miserably fails to notice that it is a new one and that she has got ready for him. Some smart guy may notice it easily but then he fails to understand why she has taken the trouble of wearing new clothes. The whole purpose of her effort stands defeated and she feels utterly disappointed and hurt. She begins to interpret that her husband is no longer interested in her and that the old enthusiasm and romance has faded for ever. Men, on the other hand, admit that this kind of poetic expression baffles them. They insist that the expressions should be straight-forward, down to earth, so that they leave no room for any interpretations.The expression and its misinterpretation trigger off quarrels. This does not mean that a woman must shed all her art, but she has to modify her expressions keeping in view the preference and level of understanding of her husband. Some men (very few, to be honest), however, understand and appreciate the subtlety and beauty of women’s lyrical expressions.
Whenever women are unhappy on any issue, they have a tendency to look at the past events and dig out the old, forgotten scars and wounds. Men do not like to carry the dead burden of the past events, so they are naturally annoyed by this tendency. They show their strong dislikes describing it the wife playing the same old, worn-out record again and again. It is advisable that instead of harping about the shocking past events, women learn the art of living in the present.
Men often fail to resist the temptation of staring at women other than their wives. It is said that they do have roving eyes. Now, it infuriate the woman at once but men label such hue and cry as the wive’s nagging tendency to make ‘a mountain out of a mole-hill.’ In these circumstances, it is advisable that women restrain their indignation and follow the policy of wait and watch. No woman ever likes anyone staring at her like a fool. Such man will be automatically disliked by that woman because of his tendency to stare! The other thing that women must bear in mind is that the formula of ‘love at first sight’ works its magic only in adolescence and in youth; it falls flat as one matures. So, women should not doubt his gaze all the time and nag him on the issue. At the same time, men must avoid making futile attempts to play the role of a Roadside Romeo at an mature age.
Men are accused of committing a serious offence of forgetting important dates like birthdays, marriage anniversaries or the first-time-we-met day!Good at filing Income Tax returns on time, men often find themselves trapped in an embarrassing situation when the list of forgotten things include something as important as the date of wedding anniversary or the birthday of their wife. Here they are destined to face fire-brand reactions. In the survey of the most annoying habits of women, these reactions find a prominent place. It may sound like the pot calling the kettle black but women must not feel worried. They may like to behave a little more skilfully here. Start reminding your husband of the date of important occasions well in advance. He may take these repeated reminders as constant hammering but still it is worth doing. Men cannot, of course, wash their hands off by terming forgetfullness as a ‘natural flaw’. ’ With the availability of a number of electronic devices, to remind oneself of a particular date is no longer a difficult thing at all. One can easily remember such dates if he is really keen to remember and if he doesn’t term it as a mere sentimentality.
The research work of the most annoying habits of women has put these conclusions on our table. After reading this article, men may feel that their cries for help have been heard at last and they may make their wives read these five things carefully. But chances are that women may counter saying that they too have a list of the most disturbing habits of men, so will they take the initiative to get rid of them?
This article is not intended to spark off any controversy or make you blame each other but it is an effort to help you lead you to a happy married life. By sticking to these annoying habits, men and women can remain confined to a narrow definition of a ‘typical wife’ or a ‘typical husband.’ But the actual understanding of the defects of your own nature will certainly enable you to soar high above this narrow tunnel and you will find new horizons of happiness unfolding around you.

 

ટીનેજર્સ જેટલી ઝડપથી શારીરિક રીતે વિકાસ પામે છે એટલી ઝડપથી તેમના વિચારોમાં પરિપક્વતા નથી આવતી.

‘કોઈપણ બે બાળકો સરખા નથી હોતા’ આ એક સર્વસામાન્ય વાક્ય છે, જે તમને દુનિયાની કોઈપણ ભાષાના બાળઉછેર કે ટીનેજર્સ વિશેના કોઈપણ પુસ્તકમાં વાંચવા મળશે જ અને આ વિષયમાં બોલનારાઓ પણ આ વાત ચ્યુંઈંગ ગમની જેમ તમને ચગળાવતા રહેશે. પરંતુ આ ચવાઇ ગયેલી વાતથી અલગ અને વધુ મહત્વની વાત એ છે કે તેમના પ્રશ્નો વિવધ સંજોગો અને વાતાવરણની વચ્ચે પણ મહદઅંશે એક સરખા હોય છે. ફરક માત્ર એટલો છે કે આ બધાને એક લાકડીએ હાંકી શકાય એમ નથી, દરેક સાથે વહેવાર કરવા તેમને અંગત રીતે સમજવા પડે એમ છે. આ માટે તેમની લાક્ષણીકતાઓ અને વલણ(એટીટ્યુડ) અંગે સ્પષ્ટ સમજ કેળવવી અનિવાર્ય છે.
આપણે ટીનેજર્સની લાક્ષણીકતાઓ વિશે ઘણી વાતો કરી. આ પેઢી સાથે અસરકારક સંવાદ સાધવો હોય અને તમારા એમની સાથેના સંબંધો મજબૂત રાખવા હોય તો તમારે આ બધી જ લાક્ષણીકતાઓ ધ્યાનમાં રાખીને આગળ વધવું પડશે. પરંતુ, માત્ર આટલું જ પુરતું નથી તેમનું વલણ(એટીટ્યુડ) પણ સમજવું પડશે. આમ તો દરેક ટીનેજર્સનો એક આગવો એટીટ્યુડ હોય છે પરંતુ ટીનેજર્સ સાથે કામ કરવાના અનુભવના આધારે તેમનો એટીટ્યુડ નક્કી કરતાં કેટલાક અગત્યના પરિબળો મેં તારવ્યા છે, આ પરિબળોની ચર્ચા મા-બાપ, શિક્ષકો, કેળવણીકારો, પોલીસ, કાયદો ઘડનાર વગેરે માટે અતિ મહત્વની છે. જો આ લોકો આ મુદ્દાઓ સમજી શકશે તો જ એ તેમના સાચા માર્ગદર્શક બની શકશે અને તેમનું યોગ્ય ઘડતર કરી શકશે તેમાં કોઈ બે મત નથી.
એક માતા-પિતા તરીકે આપણે સમજવું પડે તેવું પહેલું પરિબળ એ છે કે તેમનામાં વૈચારિક પરિપક્વતા તેમના માતા-પિતા કરતાં ઓછી હોય છે. ટીનેજર્સ જેટલી ઝડપથી શારીરિક રીતે વિકાસ પામે છે એટલી ઝડપથી તેમના વિચારોમાં પરિપક્વતા નથી આવતી. વૈચારિક અપરિપક્વતાને કારણે જ ઘણીવાર તેઓ જોખમી અને અવિચારી નિર્ણયો લઇ બેસતા હોય છે. સરવાળે આવા નિર્ણયોને કારણે એ ફસાઈ જતા હોય છે, મૂંઝાઈ જતા હોય છે, બળવાખોરી કરી બેસતા હોય છે અથવા મા-બાપને નીચું જોવું પડે એવું વર્તન કરી બેસતા હોય છે. અલબત્ત આ વાત કોઈ ટીનેજર્સ નહી સ્વીકારે કારણ કે એમની તો અવારનવાર એવી દલીલ હોય છે કે હવે તે મોટા થઇ ગયા છે અને પોતાના નિર્ણયો જાતે કરવા સક્ષમ છે. પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે જીવનના અનુભવોને આધારે પ્રાપ્ત થતી વિવેકબુદ્ધિની અપેક્ષા એમની પાસે ના રાખતા તેમના અપરિપક્વ વિચારો પ્રત્યે સમજદારી રાખીને તેમની સાથેના વ્યવહારમાં આગળ વધવું જોઈએ. આ સમજદારી એટલે તમારે એમની આ પરિપક્વતા વિશે ભાષણો આપ્યા વગર માત્ર તેને ધ્યાનમાં રાખીને એમની સાથે વ્યવહાર કરવો(પેલી કહેવત યાદ છે ને ?! ‘કાણાં ને કાંણો ના કહેવાય’)
બીજું, ટીનેજર્સ માત્ર પોતાનામાંજ વ્યસ્ત હોય છે અને પોતાને કેન્દ્રમાં રાખીને જ બધું વિચારતા હોય છે. આમાં સ્વાર્થ નથી પરંતુ કિશોરાવસ્થાની આ વિચારસરણી છે(દરેક અવસ્થાની એક આગવી કહી શકાય તેવી વિચારધારા હોય છે). આ વિચારધારાને કારણે તેઓ આ ઉમરમાં તેમના દેખાવ(નાનકડું ખીલ થઇ જાય તો પણ ઉચાટ અનુભવે !), તેમની કૌટુંબિક કે સામાજીક સ્વીકૃતિ (કંકોત્રીમાં મારું નામ તો લખ્યું નથી પછી હું કેમ લગ્નમાં આવું ?!), તેમના અભિપ્રાયો, તેમની પસંદગીઓ વગેરે પ્રત્યે અત્યંત સંવેદનશીલ હોય છે. પોતાની સહેજ અમથી પણ ઉપેક્ષા તે સાંખી શકતા નથી. આવી સ્વકેન્દ્રીયતાને કારણે ઘણીવાર તેમને અન્ય વ્યક્તિઓની કે તેમની લાગણીઓની કદર નથી એવું પણ લાગે પરંતુ વાસ્તવમાં તો તે પોતાની જાતમાં જ એટલા બધા ખોવાયેલા હોય છે કે તેમને આની ગણના જ ના હોય. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં મા-બાપ પોતાના ટીનેજર્સના આ એટીટ્યુડ સુધારવાની સલાહો આપ્યા કરતાં હોય છે અને ટીનેજર્સને મન એ બધી’ય સલાહો એક, બે અને સાડા ત્રણ….
ત્રીજી વાત એ કે તેમને મોટાભાગના કૌટુંબિક અને સામાજીક સંબંધો મતલબી લગતા હોય છે, તેમને મન તેમના સમવયસ્ક મિત્રો વધુ મહત્વના હોય છે. આ બાબતે પણ માતા-પિતાઓને તેમની સાથે ઘણું ઘર્ષણ થતું હોય છે. જો તમારા ટીનેજર્સ જોડે તમારો સંવાદ તંદુરસ્ત રહે તેવું તમે ઈચ્છતાં હોવ તો ક્યારે’ય એમના મિત્રો વિશે જેમતેમ ના બોલો કારણ કે એમને મન એ તમારા કરતાં પણ વધુ મહત્વના છે. મિત્રો ખરાબ હોય અને તેમને એમની વિરુદ્ધમાં સલાહ આપવાની હોય તો તે એક સંવેદનશીલ મુદ્દો છે. આ મુદ્દાને ખુબ પરિપક્વતાથી તમારે સંભાળવો પડશે, તમારા સંતાન કે તેના મિત્ર પર કોઈપણ પ્રકારનું દોષારોપણ તમારો તમારા સંતાન સાથેનો સંબંધ સંઘર્ષમય બનાવશે.
આ ઉપરાંત તેમનો એટીટ્યુડ એવો હોય છે કે ચોરી કરવી એ ગુનો નથી પરંતુ ચોરી કરીને પકડાવું એ ગુનો છે એટલે કે હેલ્મેટ ના પહેરવી એ ગુનો નથી પણ પોલીસના હાથે પકડાઈ જઈને દંડ ભરવો એ ગુનો છે ! જયારે મા-બાપ માટે તો ચોરી કરવી એ જ ગુનો છે(અલબત્ત પરિપક્વતા અને પ્રમાણિકતા હોય તો !) સરવાળે ઘર્ષણ, મા-બાપ કાયદાનું પાલન કરવાની સલાહો આપે અને ટીનેજર્સ એમને ગભરુ કહીને કાયદાની એસીતેસી કરનારાઓના ઉદાહરણો ટાંકીને નીડર બનવાની સામી સલાહો આપે ! ખાત્રી કરવી હોય તો તમારા સંતાન સામે ‘જોખમી રીતે વાહન ચલાવીશ તો વાહન નહી આપું’ એવી શરત મુકો. અત્યારસુધીમાં થયેલા બધા હીટ એન્ડ રન કિસ્સાઓમાં કોને કોનું શું તોડી લીધું એ સમજાવી દેશે !(ક્રમશ:)

પૂર્ણવિરામ
ટીનેજર્સ એ નથી કરતાં, જે તમારા મતે એમણે કરવું જોઈએ
ટીનેજર્સ એ કરે છે, જે એમને કરવું હોય છે !
*****